Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή και Εγκεφαλική Λειτουργία: Ο Ρόλος της Αμυγδαλής

Η καθημερινή ανησυχία είναι μια φυσιολογική και αναμενόμενη αντίδραση σε καταστάσεις πίεσης. Τι συμβαίνει, όμως, όταν το άγχος γίνεται σχεδόν μόνιμος σύντροφος και χάνει την προειδοποιητική του λειτουργία; Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ) αποτελεί μια από τις συχνότερες αγχώδεις διαταραχές και σχετίζεται στενά με τη λειτουργία μιας βαθιάς εγκεφαλικής δομής: της αμυγδαλής.

Τι είναι η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή;

Σύμφωνα με το DSM-5, η ΓΑΔ χαρακτηρίζεται από υπερβολική και επίμονη ανησυχία, η οποία διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες και δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Συνοδεύεται συχνά από αϋπνία, δυσκολία συγκέντρωσης, μυϊκή ένταση, ευερεθιστότητα και έντονο αίσθημα κόπωσης. Η καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου επηρεάζεται αισθητά, καθώς ακόμα και μικρές προκλήσεις βιώνονται σαν μεγάλες απειλές.

Ο εγκέφαλος σε κατάσταση άγχους: Τι ρόλο παίζει η αμυγδαλή;

Η αμυγδαλή είναι μια περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει τον φόβο και την αντίδραση σε απειλές. Στα άτομα με ΓΑΔ, η αμυγδαλή φαίνεται να είναι υπερδραστήρια, προκαλώντας μια συνεχή εσωτερική συναγερμική κατάσταση. Το σώμα και ο νους βρίσκονται διαρκώς σε «ετοιμότητα», ακόμη και όταν δεν υπάρχει αντικειμενικός κίνδυνος.

Η δυσλειτουργία αυτή συνδέεται με διαταραγμένη επικοινωνία μεταξύ της αμυγδαλής και του προμετωπιαίου φλοιού, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ορθολογική επεξεργασία των καταστάσεων. Η «φωνή της λογικής» δηλαδή, συχνά παραμερίζεται από τη «φωνή του φόβου».

Μια ψυχοδυναμική ματιά στο άγχος

Η ψυχοδυναμική προσέγγιση βλέπει το άγχος όχι μόνο ως βιολογική αντίδραση, αλλά και ως έκφραση εσωτερικών συγκρούσεων που δεν έχουν βρει επεξεργασία. Πολλοί άνθρωποι με ΓΑΔ κουβαλούν ασυνείδητους φόβους εγκατάλειψης, απώλειας ελέγχου ή εσωτερικής ανεπάρκειας, οι οποίοι προβάλλονται σε καθημερινές καταστάσεις και προκαλούν άγχος χωρίς προφανή αιτία.

Η ανησυχία γίνεται με αυτόν τον τρόπο ένας αμυντικός μηχανισμός, που προστατεύει το άτομο από το να έρθει σε επαφή με πιο βαθιές ψυχικές συγκρούσεις.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Η κατανόηση της ΓΑΔ από νευροβιολογική και ψυχοδυναμική σκοπιά μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε τη θεραπεία πιο ολοκληρωμένα. Οι βασικές επιλογές περιλαμβάνουν:

- Ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, για την επεξεργασία των βαθύτερων αιτίων του άγχους.

- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), για την τροποποίηση αρνητικών σκέψεων και συμπεριφορών.

- Φαρμακευτική υποστήριξη, όταν κρίνεται απαραίτητο από ψυχίατρο.

- Νευροτροποποιητικές τεχνικές (όπως η TMS), σε επιλεγμένες περιπτώσεις.

Το άγχος μπορεί να μην εξαλειφθεί πλήρως — μπορεί όμως να μετατραπεί από απειλή σε σύμμαχο, όταν το άτομο αποκτήσει καλύτερη εσωτερική επαφή και ρύθμιση.

Βιβλιογραφία

- Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία (2014). Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών DSM-5. Εκδόσεις Βήτα Ιατρικές.

- Καραδήμας, Ε. (2011). Άγχος: Ψυχολογικές θεωρίες και παρεμβάσεις. Αθήνα: Τόπος.

- LeDoux, J. (2000). Emotion circuits in the brain. Annual Review of Neuroscience, 23, 155–184.

- Gabbard, G. O. (2021). Ψυχοδυναμική Ψυχιατρική στην Κλινική Πράξη. Αθήνα: Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις.