Ο έρωτας ως ανάμνηση της μήτρας: η ψυχοδυναμική του χαμένου παραδείσου

Κάθε φορά που ο άνθρωπος ερωτεύεται, βιώνει μια έκσταση· ένα βίωμα πληρότητας που μοιάζει να τον υπερβαίνει. Σαν να διαλύονται τα όρια ανάμεσα στο «εγώ» και το «εσύ», και να αναδύεται μια βαθύτερη μνήμη — ένας χαμένος παράδεισος.

Από ψυχοδυναμική σκοπιά, αυτή η εμπειρία της συγχώνευσης δεν είναι παρά η ασυνείδητη αναζήτηση της πρωταρχικής ενότητας: της ασφάλειας που το βρέφος βίωνε μέσα στη μήτρα, προτού ακόμη υπάρξει διαχωρισμός από τη μητέρα.

Ο Freud θα έλεγε πως ο έρωτας είναι μια παλινδρόμηση σε εκείνη την αρχέγονη κατάσταση όπου δεν υπάρχει έλλειψη — μονάχα πληρότητα και ηρεμία.

Ο Balint μίλησε για την «πρωτογενή αγάπη», εκείνη τη μορφή σχέσης που δεν γνωρίζει ακόμη όρια, όπου το άτομο και το αντικείμενο αλληλοδιαπερνώνται αρμονικά.

Για τον Winnicott, ο έρωτας θυμίζει το «holding» της μητέρας — τη σιωπηλή αγκαλιά που συγκρατεί και περιέχει, επιτρέποντας στο Εγώ να αναπτυχθεί. Όταν ερωτευόμαστε, ο σύντροφος γίνεται ασυνείδητα το αντικείμενο που μας κρατά, το δοχείο όπου μπορούμε να αφεθούμε χωρίς να χαθούμε.

Αλλά, όπως και στην ανάπτυξη, η συγχώνευση δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Κάποια στιγμή, η πραγματικότητα εισβάλλει, τα όρια επανεμφανίζονται, και η ψευδαίσθηση του παραδείσου χάνεται ξανά.

Εκεί δοκιμάζεται η ωριμότητα της αγάπης: το να μπορείς να αντέχεις την απώλεια της συγχώνευσης, διατηρώντας την εσωτερική αίσθηση ασφάλειας που κάποτε σου πρόσφερε η μήτρα.

Ο έρωτας, έτσι, δεν είναι απλώς μια επιθυμία για τον άλλον. Είναι η πιο βαθιά απόπειρα της ψυχής να θυμηθεί πού ανήκει, να ξαναβρεί για λίγο εκείνη την πρωταρχική εμπειρία του «είμαι και είμαι ασφαλής».

Η ασφάλεια δεν βρίσκεται έξω. Βρίσκεται μέσα μας.

Και η κατανόηση ξεκινά από μέσα μας